مژگان محمدی؛ مالک حسینی؛ پرویز ضیا شهابی
چکیده
نسبت میان زندگی اخلاقی و لذت و درد یکی از پرسشهای مهم فلسفی است. آیا انسان اخلاقی لزوما لذت بیشتری از زندگی و عمل اخلاقی خود میبرد؟ یا نه، اخلاق نسبتی با زندگی لذتبخش ندارد. و حتی چه بسا فرد غیراخلاقی ...
بیشتر
نسبت میان زندگی اخلاقی و لذت و درد یکی از پرسشهای مهم فلسفی است. آیا انسان اخلاقی لزوما لذت بیشتری از زندگی و عمل اخلاقی خود میبرد؟ یا نه، اخلاق نسبتی با زندگی لذتبخش ندارد. و حتی چه بسا فرد غیراخلاقی لذت بیشتری از زندگی خود ببرد. ما در این مقاله این پرسش مهم را از نظر ارسطو به عنوان یکی از مهمترین فیلسوفانی که در این حوزه سخن گفته است بررسی میکنیم. نسبت میان حالات اخلاقی و لذت در فلسفه ارسطو پیچیده است. مطابق با فهم ما از او زندگی اخلاقی لزوما لذت بخش نیست ولی این به معنای رد ارتباط وثیق اخلاق و لذت و درد نیست. از نظر ارسطو، حالات اخلاقی در قلمرو لذت و درد هستند و لذت، نتیجه عمل اخلاقی است، یعنی خوبی یک فعل به دلیل لذتآور بودنش نیست، به عکس فعل به جهت خوب بودنش لذتآور است. این یعنی فرد به خاطر لذت و دوری از درد است که کار بد میکند و از امور اخلاقی اجتناب میورزد، ولی انسان فضیلتمند از کار اخلاقی خود لذت میبرد، بنابراین لذت بردن از عمل اخلاقی نشانه سیرت انسان فضیلتمند است. این نگاه ارسطو تبعات مهمی در هدایت هیجانات ما از آغاز کودکی دارد. به نظر او، هدایت و مهار لذت و درد اهمیت و قوت فراوانی در ایجاد روحیه اخلاقی و زندگی اخلاقی توأم با لذت دارد.